Hırsızlık Suçu Nedir?
Hırsızlık suçu; Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden almaya denir. Hırsızlık suçu, Türk Ceza Kanunu’nun mal varlığına karşı işlenen suçlar başlıklı 2. kitabının 2. kısmının 10. bölümünde düzenlenmiştir. Hırsızlık suçu ve cezası TCK 141. madde ve devamında kaleme alınmıştır.
Hırsızlık Suçunun Özellikleri ve Şartları Nelerdir?
Hırsızlık suçunun oluşabilmesi için öncelikle suça konu olan eşya taşınır mal olmalıdır. Başkasının zilyetliğinde olan taşınır malın rıza olmadan alınması gerekmektedir. Ceza hukuku açısından bir malın hırsızlığa konu olabilmesi için, somut bir varlığa sahip olması gerekmektedir. Taşınmaz mallar hırsızlık suçunun konusuna girmemektedir. Suça konu olan mal, başkasına ait olmalıdır. Malın mülkiyeti kendisine ait olmayıp ancak malı elinde bulunduran kişiden rızası dışında malın alınması halinde de hırsızlık suçu işlenmiş olacaktır. Malın bulunduğu yerden alınması halinde suç işlenmiş ve tamamlanmış demektir. Fail özel kast ile hırsızlık suçunu işleyebilecektir. Failin, kendisine veya başkasına yarar sağlamak amacıyla hareket etmesi yeterlidir. Ancak fail, kendi malı sanarak başkasının malını alması halinde yapmış olduğu hatadan yararlanmış olacaktır. Bu durumda failin, suç işleme kastıyla hareket etmediği görülecektir.
Hırsızlık Suçunun Unsurları Nelerdir?
A. Maddi Unsur
Fail
Kanunda suç olarak tanımlanan fiili işleyen kişi suçun failidir. Hırsızlık suçunun faili herkes olabilir. Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye demek suretiyle kişinin cezalandırılacağı hüküm altına alınmıştır.
Mağdur
Suçun mağduru ise, suç fiili ile saldırıya uğrayan kişidir. Malı fiilen elinde bulunduran ve rızası dışında bu malı elinden alınan kişi olarak da tanımlanmaktadır. Hırsızlık suçunda mağdur herkes olabilir. Mağdurun sadece taşınır malın mülkiyetini elinde bulundurması veya mala zilyet olması gerekmektedir.
Eylem
Hırsızlık suçu oluşması için taşınır bir malın alınması gerekmektedir. Dikkat edilmesi gereken husus taşınır bir malın zilyedin egemenlik alanından çıkarılması ve failin egemenlik alanına sokulması gerekmektedir. Zilyedin bu mal üzerinde tasarruf yetkisini kullanamaması halinde suç tamamlanmış olmaktadır. Zilyedin rızasının bulunmaması esastır. Rızanın varlığı halinde suçun oluştuğundan bahsedilemez. Ancak küçüğün, alkol ya da uyuşturucu madde etkisi altında bulunan kişinin verdiği rıza geçersiz sayılmaktadır.
B. Manevi Unsur
Hırsızlık suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Bu kapsamda failin malın taşınabilir olduğunu, başkasına ait olduğunu, zilyedin rızasının olmadığını biliyor ve istiyor olması gerekir. Failin malın kime ait olduğunu bilmesine gerek yoktur. Hırsızlık suçu taksirle işlenemez. Burada önemli olan diğer bir nokta ise kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye ifadesi kullanılarak özel bir kast vurgulanmıştır. Yarar sağlamanın direkt gerçekleşmesine gerek yoktur. Yarar sağlama maksadıyla hareket edilmesi halinde suç oluşmaktadır.
Hırsızlık Suçunun Cezası Nedir?
A. Suçun Temel Hali
Türk Ceza Kanunu’nun 141. maddesinin 1. fıkrasında belirtildiği üzere zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir. Bu hüküm hırsızlık suçunun temel halini düzenlemektedir.
B. Nitelikli Hırsızlık Halleri
Suçun işlenmesini kolaylaştıran haller, suça konu eylemin niteliği, çalınan eşyanın bulunduğu yer gibi birçok faktör hırsızlık suçunun nitelikli halini oluşturmaktadır. Suçun nitelikli hali, daha ağır cezai yaptırım gerektiren hallerdendir. Türk Ceza Kanunu’nun 142. maddesinde düzenlenmiştir.
- Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına tahsisi eşyanın çalınması,
- Halkın yararlarına sunulmuş ulaşım aracı içerisinde veya belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşyanın çalınması,
- Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
- Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında
İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Suçun;
- Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
- Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
- Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
- Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,
- Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
- Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
- Büyük veya küçükbaş hayvan hakkında,
- Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Suçun, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.
Suçun;
Sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve on bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikâyet aranmaz. Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
Daha Az Cezayı Gerektiren Haller Nelerdir?
Hırsızlık suçunun;
- Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde,
- Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla,
İşlenmesi halinde, şikâyet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
Hırsızlık Suçunun Özel Görünüş Halleri Nelerdir?
A. Teşebbüs
Hırsızlık suçunda teşebbüs mümkündür. Ancak, teşebbüs halleri açısından bazı tartışmalar mevcuttur. Hırsızlık suçunda teşebbüsün gerçekleşmiş olduğunun kabulü için bazı şartlar aranmaktadır. Şöyle ki; Failin hırsızlık suçunu işlemeye yönelik kastının mevcut olması, Failin hırsızlık suçunu işlemeye elverişli fiillerde bulunması, Failin elinde olmayan nedenlerle mal üzerinde fiili hâkimiyet kuramaması gibi şartlar aranmaktadır. TCK 35. Maddeye göre hırsızlığın teşebbüs halinde kalması durumunda tamamlanmış hali için öngörülen cezadan ¼’ünden ¾’üne kadar indirilerek verilir.
B. İştirak
İştirak halleri, suçu birden fazla kişiyle işlemek, birini suçu işlemeye azmettirmek ve birinin suçu işlemesine yardım etmek şeklindedir. Hırsızlık suçunda iştirak hallerinin hepsi söz konusu olabilir. Kişisel cezasızlık nedenlerin olduğu durumlarda yalnızca o kişi için indirim nedeni ya da cezasızlık nedeni söz konusu olabilir. Ancak, kişisel cezasızlıktan yalnızca o kişi faydalanabilir, diğer failler bundan yararlanması mümkün değildir.
C. İçtima
Aynı fail tarafından işlenmiş birden çok suç bulunmasına rağmen, çeşitli nedenlerle faile tek cezanın verildiği kuruma Türk Ceza Hukukunda “suçların içtimaı” denmektedir. Hırsızlık suçu ile gerekli şartların oluştuğu takdirde suçların içtimaı kurumunun oluşması mümkündür.
Hırsızlık Cezası Paraya Çevrilir Mi?
TCK 52. Madde hükmü uyarınca kısa süreli hapis cezası, adli para cezasına çevrilebilir. Kasten işlenen suçlarda 1 yıl veya daha az süreli hapis cezalarına “kısa süreli hapis cezası” denmektedir. Basit hırsızlık suçunun alt sınırı 1 yıl olduğu için alt sınırdan ceza verilen kişiler bakımından cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. Nitelikli hırsızlık suçunda ise takdiri indirim nedenleri ya da cezayı azaltan şahsi sebepler bulunduğu takdirde 1 yıl veya daha kısa süreli hapis cezasına hükmedilir ise cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkündür.
Hırsızlık Suçunda Etkin Pişmanlık Hükümleri Uygulanır Mı?
Türk Ceza Kanunu’nun 168. Maddesine göre;
Hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflâs, taksirli iflâs suçları tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.
Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmezden önce gösterilmesi halinde, verilecek cezanın yarısına kadarı indirilir.
Yağma suçundan dolayı etkin pişmanlık gösteren kişiye verilecek cezanın, birinci fıkraya giren hallerde yarısına, ikinci fıkraya giren hallerde üçte birine kadarı indirilir.
Kısmen geri verme veya tazmin halinde etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, ayrıca mağdurun rızası aranır.
Karşılıksız yararlanma suçunda, fail, azmettiren veya yardım edenin pişmanlık göstererek mağdurun, kamunun veya özel hukuk tüzel kişisinin uğradığı zararı, soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi halinde kamu davası açılmaz; zararın hüküm verilinceye kadar tamamen tazmin edilmesi halinde ise, verilecek ceza üçte birine kadar indirilir. Ancak kişi, bu fıkra hükmünden iki defadan fazla yararlanamaz.
Hırsızlık Suçunda Görevli Ve Yetkili Mahkeme
Hırsızlık suçu, asliye ceza mahkemelerinin görev alanına girer. Hırsızlık suçu, suçun işlendiği yer asliye ceza mahkemesinde görülür.
Türk Ceza Kanunu’nda Düzenlenen Hırsızlık ve Diğer Suçlarla İlgili Daha Detaylı Bilgi Almak İçin Bizimle İletişime Geçebilirsiniz.