Konut dokunulmazlığının ihlali suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 116.maddesinde düzenlenmiştir. Hüküm şu şekildedir:
“(1) Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (ASLİYE CEZA MAHK.)
(2) Birinci fıkra kapsamına giren fiillerin, açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmolunur. (ASLİYE CEZA MAHK.)
(3) Evlilik birliğinde aile bireylerinden ya da konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması durumunda, bu kişilerden birinin rızası varsa, yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Ancak bunun için rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir.
(4) Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
Görüldüğü üzere bu suç tipi ile kişilerin konutuna, iş yerlerine ve bu konut ve iş yerlerinin eklentilerine rıza olmaksızın girme ve rıza ile girilmesine rağmen çıkmama fiillerini konu almaktadır. Burada korunan kişi hürriyeti olup kişilerin güvenlik duygusu, huzur ve sükun, çalışma özgürlüğünün ihlaline engel olmak gayesini taşır.
Konut Dokunulmazlığı İhlal Suçu Şikayete Tabi Midir?
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 116.maddesinde düzenlendiği üzere konut dokunulmazlığının ihlali suçu şikayete tabidir. Şikayet, mağdurun suçu ve suçu işleyen kişinin öğrenildiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde yapılmalıdır. Aksi takdirde şikayet süresinde olmadığından soruşturma yürütülmez.
Konut Dokunulmazlığı İhlal Suçunda Zamanaşımı
Konut dokunulmazlığının ihlali suçunda dava zamanaşımı 8 yıl olarak öngörülmüştür. Zamanaşımı suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
Suçta ceza zamanaşımı ise 10 yıl olarak belirlenmiştir.
Konut Dokunulmazlığı İhlal Suçu Uzlaştırmaya Tabi Midir?
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253.maddesindeki düzenlemeye göre konut dokunulmazlığının ihlali suçu uzlaştırmaya tabidir. Uzlaştırma soruşturma veya yargılama aşamasında uygulanan, tarafsız bir uzlaştırmacı ile yürütülen, suçun mağduru ile failinin ortak paydada buluşarak sulh olunması ve toplumsal barışın sağlanması için getirilmiş bir kurumdur.
Konut dokunulmazlığının ihlali suçun işlendiği yönünde kamu davası açılması bakımından yeterli şüphenin bulunması halinde, ilgili cumhuriyet savcısı tarafından dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir. Uzlaştırma bürosu, dosyaya bir uzlaştırmacı tayin eder. Akabinde uzlaştırmacı taraflar ile iletişime geçer.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Unsurları
Konut, kişilerin barınmak veya yerleşmek amacıyla yaşamaya elverişli yerlerdir. Bu yerlerde geçici veya devamlı olarak kalınması mümkündür. (Kişiler yazlık veya kışlık olarak kullandıkları yerlerde geçici olarak kalmaktadırlar. Bu durum yerin konut olma özelliğini etkilemez.) Yerin konut olarak kabulü için yaşamsal faaliyetlerin yerine getirilmesine uygun olması gerekmektedir.
Yerin konut olarak kabulü için kişilerin ikametgahlarının orada bulunması şart değildir. Aksine, fiilen yaşanmasa bile yaşamaya elverişli hale getirilmiş yerler de Ceza Hukuku kapsamında konut olarak kabul edilmektedir.
Konut dokunulmazlığının ihlali için kanunda iki tip öngörülmüştür. Bunlardan biri konuta rıza dışı girme, diğeri rıza ile girilen konuttan çıkmamadır.
Konuta rıza dışında girme, ev sahibinin onayını almaksızın eve girilmesi halinde gerçekleşmektedir. Rıza ile girilen konuttan çıkmama halinde ise, kişi ev sahibinin muvafakati ile eve girmekte ancak ev sahibinin bu rızası sonlanmaktadır. Ev sahibi kişinin evden ayrılmasını talep etmesine rağmen fail evi terk etmemektedir.
İş Yeri Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Unsurları
İzin almadan girilmesi mümkün olmayan iş yerlerine rıza hilafına girilmesi veya rızanın geri alınması üzerine iş yerinden çıkılmaması bu suç tipini oluşturmaktadır.
Bazı işyerlerine izin alınarak girilmektedir. Örneğin avukatlık bürosu, arabuluculuk ofisi, hekim/doktor muayenehanesi gibi yerlere açık rıza olmadan girilemez. Aksi takdirde iş yeri dokunulmazlığının ihlali suçu gerçekleşir.
Bir kısım iş yerlerine ise açık rıza olmaksızın giriş-çıkış yapılmaktadır. Örnek vermek gerekirse alış veriş merkezleri, süper marketlere girerken iş yeri sahibinin rızası var kabul edilir. Ancak bu tip iş yerlerinde de iş yeri sahibi veya çalışan personeller tarafından iş yerinden çıkılması talep edilmesi halinde iş yerinin terk edilmesi gerekmektedir. Aksi halde iş yeri dokunulmazlığının ihlali suçu oluşur.
Suçun Nitelikli Halleri
Konut ve iş yeri dokunulmazlığı suçunun silahla, kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle, birden fazla kişi tarafından birlikte, var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak, kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi halinde verilecek ceza bir kat artırılır.
Ceza
Konut dokunulmazlığının ihlali suçunun sübuta ermesi halinde mahkeme tarafından verilen cezasının ertelenmesi veya hükmün açıklanmasının geri bırakılması mümkündür.